Bizdeki ve dünyadaki sosyalist hareketin durumu ortada… Bazı ülkelerde durum biraz daha iyi olmakla birlikte genel durum hiç iyi değildir. Bizde ise çok kötüdür. Sosyalist arkadaşlar değişik yönlerden çözüm ya da çıkış arıyorlar. Yazılarda, kitaplarda ve videolarda konu üzerinde özellikle durdum. İki ana nokta belirtebilirim:
Birincisi; işçi sınıfı vardır ve var olacaktır ama bu bir şeydir, bu sınıfın kendisine atfedilen tarihsel rolü üstlenebilmesi başka bir şeydir. 20. yüzyıl bu sınıfın kendini ve insanlığı kurtaracak bir rolü olmadığını ortaya koydu. 20. yüzyıl devrimlerinin tümünde kent ve kır küçük üreticiliği başlıca rolü oynamış, yarı feodal ülkelerde komünist partisi önderliğinde köylülük demokratik ve sosyalist devrimi yapmıştır.
İşçiler sosyalizm mücadelesindeki güçlerden birisidir, temel güç değildir. Küçük üreticilik ve bazen Küba’da olduğu gibi öğrenci hareketi de önemle dikkate alınmalıdır.
İkincisi; pazar sosyalizmidir. Özellikleri ülkeye göre değişiklik gösterebilir ama esasını pazar mekanizmasının komünist partisi iktidarı altında sosyalist ekonomiyle bütünleştirilmesi oluşturur.
Nafile uğraşılara gelince…
Bir tanesi diyalektik materyalizmle ilgilidir. Bazı arkadaşlar sanıyorlar ki diyalektik materyalizmin modern fizik kuramları -mesela kuantum fiziği- tarafından doğrulanması sosyalizm için çıkış yolu olacaktır.
Burada iki yanlış birden bulunuyor.
Birincisi; böyle bir doğrulama bulunmuyor. Kuantum fiziği diyalektik materyalizmin ve bildiğimiz materyalizmin geçerliliğinin sınırlı olduğunu göstermiştir. 309 nolu video bununla ilgilidir; yeni materyalizm ya da öznenin maddenin özelliklerinin belirlenmesine katılması…
İkincisi; diyalektik materyalizm tümüyle doğrulanmış olsaydı ne olacaktı? Bunun sosyalist mücadeleye katkısı, bugünkü durumdan çıkış yolu sunması nasıl olacaktı?
Diyalektik materyalizmin fazla abartıldığı görüşündeyim. Şu nedenlerle:
Birincisi; Marx-Engels zamanında Alman idealizmi etkindi ve buna karşı materyalizmi ve diyalektik materyalizmi vurgulamışlardır. Bu geçmişte kalmıştır.
20. yüzyılın ilk büyük devriminde, sovyet devriminde, bu devrimin yolunu açıklayan Nisan Tezleri’nde diyalektik materyalizm bulamazsınız. Halkın iki temel isteği vardır: savaşın sona ermesi ve toprak devrimi. Kerenski hükümeti bunları yapamayacaktır. O zaman Bütün İktidar Sovyetlere denilir ve bunun adı da sosyalist devrimdir. İşçi ve asker vekilleri (bunlar asker elbisesi içindeki köylülerdir) sovyetleri iktidarı alır. İki merkezde devrim sosyalist, dünyanın altıda birini kaplayan büyük ülkenin önemli bölümünde devrim demokratik karakter taşır, çünkü toprak devrimi feodal büyük toprak sahiplerine karşı bütün köylülükle yapılır. Kırlardaki sosyalist devrim yeni oluşan tarım burjuvazisinin hedef alındığı 1918 yazında başlar.
Yarı feodal bir ülkede sosyalist devrim yapmak, iki önemli kentte ve kırlarda farklı devrim tiplerinin zamandaş gelişmesi; bu gelişmeyle diyalektik ve tarihsel materyalizmin ilgisi bulunmaz. Nitekim bu nedenle Rus marksizminin babası Plehanov ve Kautsky sosyalist devrime itiraz etmişlerdir. Klasik teoriye göre haklıdırlar; proletaryası çok az olan ülkede proletarya diktatörlüğü kurulabilir mi? Aynı soru Çin, Vietnam, Arnavutluk gibi yarı feodal ve kapitalist merkezlerin bulunmadığı ülkelerde daha yakıcıdır.
Lenin, Mao, Ho Chi Minh, Enver Hoca kendilerini klasik teoriyle sınırlandırmamışlar ve karşılarındaki duruma göre yaratıcı olmuşlardır.
İkincisi; döneme göre yeniyi bulmak gerekir. Şunu unutmayalım: burjuvazi de yıllardan beri materyalisttir. Diyalektik materyalizmi de ihtiyaç duyduğu zaman iyi kullanmaktadır. Mesela oligopol fiyat teorisini incelerseniz, diyalektik materyalizmi görürsünüz. Diyalektik materyalizm sosyalistlere özgü değildir. Ne diyalektik materyalizm ve ne de bunun başka alanlarda uygulanması sosyalistlerin mevcut durumdan kurtulmalarını sağlayamaz.
Marksizmin 175 yıl önce ortaya koyduğu tezleri bugüne taşımak doğru değildir.
Marksizm, savunanlar için söylüyorum, sadeleştirilmelidir. İlk döneminin gereklerine uygun olarak çok ayrıntılıdır. Bu ayrıntılar içinde boğulur ve çıkış bulamazsınız.
Sosyalizm dediniz mi üç belirleme yeterlidir:
Büyük üretim araçları üzerinde kamu mülkiyeti…
Komünist partisi iktidarı…
Komünizm hedefi…
Sosyalist olmak için bunlar yeterlidir.
Belirtmek gerekir; komünizmden ne anlaşılması gerektiği Marx-Engels zamanına göre değişmiştir.
Herhalde böyle olacaktır.
Kapitalizm karşıtlığı ve kapitalizmi aşma yönelimi sosyalist olmanın alameti farikasıdır.
